Serenade (khúc nhạc chiều) có thể là một bản tình ca dành tặng cho một cá nhân, được biểu diễn dưới cửa sổ vào lúc chiều tối, đối lập với thể loại aubade (khúc nhạc sớm). Nhưng loại serenade quan trọng nhất và thịnh hành nhất trong lịch sử âm nhạc là một tác phẩm viết cho hòa tấu khí nhạc quy mô lớn gồm nhiều chương, gần giống với các thể loại divertimento và cassation.
So với các thể loại tác phẩm nhiều chương viết cho hòa tấu lớn khác (giao hưởng chẳng hạn), serenade thường có tính chất nhẹ nhàng, thanh thoát hơn. Khi soạn serenade, nhà soạn nhạc coi trọng tính chất du dương hơn là việc phát triển chủ đề hay sức mạnh kịch tính.
Những serenade nổi tiếng nhất ra đời trong thế kỉ 18 chắc chắn là những serenade của Wolfgang Amadeus Mozart. Và trong số đó, bản Eine kleine Nachtmusik là một tác phẩm vô cùng quen thuộc đối với những người yêu nhạc Mozart nói riêng và nhạc cổ điển nói chung.
So với các thể loại tác phẩm nhiều chương viết cho hòa tấu lớn khác (giao hưởng chẳng hạn), serenade thường có tính chất nhẹ nhàng, thanh thoát hơn. Khi soạn serenade, nhà soạn nhạc coi trọng tính chất du dương hơn là việc phát triển chủ đề hay sức mạnh kịch tính.
Những serenade nổi tiếng nhất ra đời trong thế kỉ 18 chắc chắn là những serenade của Wolfgang Amadeus Mozart. Và trong số đó, bản Eine kleine Nachtmusik là một tác phẩm vô cùng quen thuộc đối với những người yêu nhạc Mozart nói riêng và nhạc cổ điển nói chung.
Serenade No. 13 cho đàn dây giọng Son trưởng K. 525, hay còn gọi là Eine kleine Nachtmusik được Mozart sáng tác tại Vienna vào năm 1787, cùng thời kỳ soạn opera Don Giovanni. Cái tên tiếng Đức “Eine kleine Nachtmusik” do chính Mozart đặt và có nghĩa là “một serenade nhỏ”.
So với các serenade trước đó của Mozart (soạn trong những năm ông ở Salzburg), Eine kleine Nachtmusik cần ít nhạc công hơn. Tác phẩm được viết cho một dàn nhạc thính phòng nhỏ gồm 2 violon, viola, cello và contrabass. Tuy nhiên ngày nay khi biểu diễn serenade này, người ta thường huy động nhiều nhạc công hơn cho mỗi bè nhạc cụ.
Chúng ta không biết chính xác Mozart soạn bản serenade này nhân sự kiện lễ lạt cụ thể nào. Có người cho rằng ông đã dùng cái hoa mĩ, tao nhã và hoàn hảo về hình thức của Eine kleine Nachtmusik như một cách hóa giải cho cái sáo rỗng và vụng về có chủ ý của tác phẩm Ein musikalischer Spass (Một trò đùa âm nhạc) K. 522 mà ông soạn 6 tuần trước đó.
Còn nhà âm nhạc học Alfred Einstein thì quả quyết rằng Mozart viết bản serenade này để đáp ứng một nhu cầu nội tâm. Nếu đúng thế thì đây là một điều hiếm thấy ở Mozart, một nhà soạn nhạc chẳng mấy khi sáng tác serenade mà không có một mục đích hay sự thúc đẩy nào đó từ bên ngoài, chẳng hạn như vấn đề tài chính.
Ban đầu Eine kleine Nachtmusik có 5 chương nhạc nhưng chương thứ 2 (một khúc minuet) về sau đã bị loại bỏ và tác phẩm còn 4 chương:
Chúng ta không biết chính xác Mozart soạn bản serenade này nhân sự kiện lễ lạt cụ thể nào. Có người cho rằng ông đã dùng cái hoa mĩ, tao nhã và hoàn hảo về hình thức của Eine kleine Nachtmusik như một cách hóa giải cho cái sáo rỗng và vụng về có chủ ý của tác phẩm Ein musikalischer Spass (Một trò đùa âm nhạc) K. 522 mà ông soạn 6 tuần trước đó.
Còn nhà âm nhạc học Alfred Einstein thì quả quyết rằng Mozart viết bản serenade này để đáp ứng một nhu cầu nội tâm. Nếu đúng thế thì đây là một điều hiếm thấy ở Mozart, một nhà soạn nhạc chẳng mấy khi sáng tác serenade mà không có một mục đích hay sự thúc đẩy nào đó từ bên ngoài, chẳng hạn như vấn đề tài chính.
Ban đầu Eine kleine Nachtmusik có 5 chương nhạc nhưng chương thứ 2 (một khúc minuet) về sau đã bị loại bỏ và tác phẩm còn 4 chương:
"Eine kleine Nachtmusik", Serenade in G Major, K. 525: I. Allegro - Academy of St. Martin in the Fields & Sir Neville Marriner
"Eine kleine Nachtmusik", Serenade in G Major, K. 525: II. Romanze - Academy of St. Martin in the Fields & Sir Neville Marriner
"Eine kleine Nachtmusik", Serenade in G Major, K. 525: III. Menuetto - Academy of St. Martin in the Fields & Sir Neville Marriner
"Eine kleine Nachtmusik", Serenade in G Major, K. 525: IV. Rondo: Allegro - Academy of St. Martin in the Fields & Sir Neville MarrinerVào thời Mozart, Eine kleine Nachtmusik là một serenade không theo thông lệ vì chỉ viết cho nhạc cụ dây. Serenade thế kỉ 18 thường có sự tham gia của nhạc cụ hơi, được biểu diễn ngoài trời và thường bắt đầu và kết thúc bằng những chương nhạc mang tính chất hành khúc do các nhạc công hay phải diễu hành đến và rời khỏi nơi biểu diễn.
Đến thế kỉ 19, thể loại serenade đã chuyển thành tác phẩm hòa nhạc, ít liên quan đến việc biểu diễn ngoài trời trong những dịp lễ lạt tôn vinh. Những serenade chỉ soạn cho đàn dây xuất hiện nhiều hơn. Năm 1880, Tchaikovsky đã soạn Serenade cho dàn dây Op. 48 để tỏ lòng khâm phục những bản serenade của Mozart.(Nguồn: Tuần Việt Nam)
No comments:
Post a Comment